Pełzacze Certhiidae to mała rodzina ptaków znana z unikalnych zdolności do poruszania się pionowo po pniach drzew, co przypomina wspinaczkę. Z tego powodu są często nazywane pełzaczami lub pełzaczkami drzewnymi. Rodzina Certhiidae obejmuje dwa rodzaje – Certhia i Salpornis, które razem liczą około dziesięciu gatunków.
Charakterystyka ogólna
Morfologia
Pełzacze Certhiidae to niewielkie ptaki, osiągające długość od 12 do 15 cm. Charakteryzują się długim, cienkim i mocno zakrzywionym dziobem, idealnym do wyciągania owadów z kory drzew. Ich nogi są krótkie, ale silne, zakończone długimi, ostro zakończonymi pazurami, które umożliwiają im poruszanie się po pionowych powierzchniach.
Środowisko życia
Większość pełzaczy Certhiidae zamieszkuje lasy liściaste, mieszane i iglaste w strefie umiarkowanej na półkuli północnej, choć niektóre gatunki można spotkać także w górach Azji i Afryki. Wyjątkiem jest pełzacz indyjski (Salpornis spilonota), który występuje w suchych lasach i zaroślach Indii i Afryki Subsaharyjskiej.
Behawior
Poruszanie się
Pełzacze Certhiidae są unikalne w swoim stylu poruszania się. Dzięki swoim długim pazurkom i mocnym nogom potrafią poruszać się pionowo w górę pnia drzewa, przypominając swoim zachowaniem mysz. Co ciekawe, pełzacze nie potrafią schodzić z drzewa głową w dół jak robią to np. dzięcioły, muszą zatem obracać się i schodzić do tyłu.
Pożywienie
Dieta pełzaczy składa się głównie z owadów i ich larw, które znajdują pod korą drzew. Dzięki swoim specjalistycznym umiejętnościom mogą dotrzeć do miejsc, których inne ptaki nie są w stanie osiągnąć.
Rozmnażanie
Pełzacze Certhiidae są monogamiczne. Gniazda budują w szczelinach drzew lub pod odstającą korą. Są one dosyć proste, zbudowane z patyków, mchu, liści i innych dostępnych materiałów. Samica składa zwykle od 3 do 5 jaj, które są inkubowane przez około dwa tygodnie. Zarówno samiec, jak i samica biorą udział w karmieniu młodych.
Podział taksonomiczny
Pełzacze Certhiidae dzielą się na dwa główne rodzaje: Certhia i Salpornis. Pierwszy obejmuje osiem gatunków występujących w Eurazji i Ameryce Północnej, podczas gdy drugi zawiera dwa gatunki zasiedlające Indie i Afrykę Subsaharyjską.
Rodzaj Certhia
Do rodzaju Certhia zalicza się osiem gatunków:
- Pełzacz ogrodowy (Certhia brachydactyla)
- Pełzacz leśny (Certhia familiaris)
- Pełzacz himalajski (Certhia himalayana)
- Pełzacz brązowogardły (Certhia discolor)
- Pełzacz szarogardły (Certhia manipurensis)
- Pełzacz krótkodzioby (Certhia tianquanensis)
- Pełzacz długodzioby (Certhia sinensis)
- Pełzacz amerykański (Certhia americana)
Rodzaj Salpornis
Do rodzaju Salpornis zalicza się dwa gatunki:
- Pełzacz indyjski (Salpornis spilonotus)
- Pełzacz afrykański (Salpornis salvadori)
Status i ochrona
Większość gatunków pełzaczy Certhiidae jest uznawanych za stabilne pod względem liczebności i nie są obecnie zagrożone. Jednakże, jak wiele innych gatunków leśnych, są narażone na utratę siedlisk z powodu wylesiania i degradacji środowiska. Jest to szczególnie prawdziwe dla gatunków, które preferują starsze, dojrzałe lasy, gdzie mogą korzystać z naturalnych szczelin w drzewach do gniazdowania.
Pełzacze Certhiidae są fascynującymi ptakami, które znalazły niszę ekologiczną w skomplikowanym świecie drzew liściastych i iglastych. Swoim unikalnym zachowaniem i zdolnością do wspinaczki w górę pnia drzewa są niewątpliwie godne uwagi każdego miłośnika ptaków. Aby zrozumieć ich zachowanie i rozmieszczenie, niezbędne jest dalsze badanie i monitorowanie tych niezwykłych stworzeń.
